یَأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ کَثِیرًا مِّنَ الظَّنّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنّ إِثْمٌ
«اى کسانى که ایمان آوردهاید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمانها گناه است » ( حجرات ، 12).
بیچاره شدم !! در کامپیوتر شوهرم ، عکس های مبتذل وایمیل هایی که نمی دانم به چه کسی فرستاده است ، مشاهده کرده ام فکر می کنم شوهرم با خانمی ارتباط دارد . چه کار کنم ؟
پاسخ شما به این خانم چیست ؟ کدام یک از روش های زیر را به او تجویز می کنید ؟
الف ـ در اولین فرصت تمام مطالب نادرست کامپیوتر شوهرش را ازبین ببرد.
ب ـ به چک کردن کامپیوتر و موبایل وحتی کیف دستی او ادامه بدهد تا مدارک متقنی بر اثبات خیانت شوهرش جمع آوری کند ، وآنگاه علیه او اقدام کند.
ج ـ شوهرش را تهدید کند اگر دست ازاین کارهایش برندارد ، حتماً از او جدا می شود.
د ـ به عنوان اعتراض چند روزی به خانه مادرش برود تا اوقول دهد که دست از این کارهایش بردارد.
***
آیا فکر می کنید روش های فوق موجب اصلاح شوهر این خانم می شود ؟ مطمئن هستید این نوع برخورد پاسخ مثبت می دهد ؟ آیا سراغ دارید که کسی با استفاده ازاین نسخه ها موفق بر اصلاح شوهرش شده است ؟
ولی تجربه سال ها مشاوره بیانگر این حقیقت است که این گونه رفتار ها نتیجه عکس می دهد . شاید برای مدت بسیار کوتاهی شوهر را وادار کند از این اعمالش دست بردارد . ولی مطمئن باشید که اولاً تنفرش از همسرش بیشتر می شود؛ به خصوص زمانی که این مطلب به بیرون از خانه درز پیدا کرده است ، وقلب خود را از محبت همسرش خالی می کند . ثانیاً حتماً بعد مدت خیلی کم وبا گذاشتن رمز بر کامپیوتر وموبایل خود ویا شیوه های دیگر و با احتیاط ومخفی کاری بیشتر ، این رفتارش را تکرار می کند.
باید ابتدا هدف خود را از این اعمال برای خود روشن کرد . احتمالاً پاسخ خواهید داد که «می خواهم شوهر خود را اصلاح کنم» . یا آن که «محبت شوهرم را به خودم را بیشتر کنم تا به زن دیگری رجوع نکند» .
شما تصور می کنید با این اعمال به این دو هدف می رسید ؟ ! وبه عبارت دیگر آیاکسانی بدین گونه عمل کرده اند به اهداف خود رسیده اند؟ یا این که برعکس متأسفانه شوهرشان از آنها بیشتر دور شده است !! وحتی در ارتباط با زن دیگری مصمم تر شده است ؟
کارهایی که موجب جلب قلب شوهرت می شود بیشتر توجه کنید . که مهم ترین این کار ها « اطاعت » از شوهرت و « احترام » به اوست
به این نکته تربیتی دقت کنید : اگر « شوهرتان » بخواهد تغییر کند ،این تغییر باید از درون وبا آگاهی وبصیرت خودش باشد ، نه از روی اجبار وجوسازی که شما در محیط خانواده، برایش درست می کنید !!
شوهرتان باید نسبت به شما علاقه بیشتری پیداکند وبراثر علاقه وعشقی که به شما دارد ، در رفتار خود تجدید نظر کند وآن را تغییر دهد ؛ والّا به هیچ عنوان شما موفق نخواهید شد واگر تغییری انجام گیرد از روی نفاق وموقتی است! ودر اولین فرصت به رفتار خود ادامه می دهد وگاهی با شدت بیشتر !!
اولین مطلبی که باید توجه کنید آن که بد بینی موجب دوری از قلب شوهرتان خواهد شد ؛ وبر عکس خوش بینی موجب جلب قلب شوهر شده واورا از خیانت مصون خواهی کرد ، وآمادگی روحی پیدا می کند تا رفتارها ی نادرست خود را تصحیح کند .
کارهایی که موجب جلب قلب شوهرت می شود بیشتر توجه کنید . که مهم ترین این کار ها « اطاعت » از شوهرت و « احترام » به اوست .
آیا شما به کسی که احترام می گذارید به خودتان اجازه می دهید که کیف ووسایل شخصی اورا بررسی کنید ؟ !
به این خاطره توجه نمایید : خانمی که سی دی های مبتذل شوهرش ریز کرده بود تا شوهرش را ازاین عمل زشت بازدارد . شوهرش با مشاهده این کار زنش به شدت ناراحت شد واین اختلاف منجر به طلاق زن شد . وقتی بنده با ایشان گفتگو می کردم تا از خطای همسرش در گذرد ( همسرش هم عذر خواهی کرد ) این جمله را به من گفت : فلانی زنم با خورد کردن سی دی های من « من » را خورد کرد!! دیگر نمی توانم اورا دوست داشته باشم !!
مطلب این نیست که رفتار آن « مرد » درست بوده ؛ بلکه مردود شمردن شیوه اصلاح شوهر است . این زن می توانست با جلب شوهرش آرام آرام اورا سوق دهد که خودش تصمیم بگیرد از آن سی دی ها استفاده نکند .
مطلب دیگر این که علت وریشه این رفتار نادرست « شوهرت » را پیدا کن . پس آن که ریشه یابی کردی با کمک ومشاوره یک متخصص این « بیمار » را مدوا کن .
و بهترین راه وکوتاهترین برای اصلاح شوهر وحتی افراد خانواده بعد از محبت واحترام ، فراهم وایجاد کردن فضای ایمانی وتقوا در خانواده است .
وقتی خانه ای از خالی از خدا وتقوا است ، سریع تر به رفتار های نادرست مبتلا می شود . درست مانند کسی که ایمینی بدنش کم است سریع به بیماری مبتلا می شود . برای مصون ماندن از بیماری می بایست ایمینی بدنش را افزایش دهد . با اطاعت از خدا ودوری ارز گناه ومعصیت خود واعضای خانواده را از هر گونه انحراف حفظ نمایید .
به آیه قرآن توجه کنید :
الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ
کسانى که ایمان آورده و ایمان خود را به شرک نیالودهاند، برای آنان واقعاً اَمن وآرامش است ، وآنها از هدایت یافتگان هستند ( الأنعام : 82 )
کاربران گرامی ، اگر تجربیاتی در راستای این مقالات دارید ، برای تبیان بفرستید ، این کار شما موجب رشد آگاهی بیشتر هم وطن های مان خواهد شد . شاید تجربه شما موجب نجات انسان ومسلمانی از مشکلات جدی در زندگی زناشویی ، شود .
منتظر نظرات و تجربیات زیبای شما هستیم با تشکر.
داشتن خوابی آرام از جمله نیازهای انسان برای برخورداری از سلامت روحی و جسمی است، اما برخی از ما بدون داشتن بیماری، تنها با عادات غذایی نادرست، خواب خوش شبانه را از خود سلب میکنیم.
بنا بر باور پزشکان، نحوه و نوع غذا خوردن، نقشی کلیدی در بهرهمندی از خوابی آرام و عمیق ایفا میکند.
به گفته آنها خوردن مواد غذایی تند قبل از خواب مانند سیر و فلفل و همچنین دیر شام خوردن، خواب را مختل میکند.
پزشکان 6 تا 8 ساعت خواب شبانه آرام را برای بهبود عملکرد مغز، حفظ طراوت پوست و شادابی چشمها توصیه میکنند.
همچنین آخرین وعده غذایی نباید بیش از 500 کالری انرژی داشته باشد و صرف شام سبک و کم چربی حوالی ساعت 7 بعد از ظهر توصیه میشود. از سوی دیگر، مواد غذایی نفاخ مانند حبوبات و کلم در معده گاز زیادی تولید میکنند و خواب آرام را از فرد میگیرند.
جالب است که حتی صبحانه نیز بر خواب شبانه تاثیر میگذارد.
به گفته پزشکان کافئین موجود در قهوه تا 12 ساعت در بدن باقی میماند و میتواند در صورت حساس بودن بدن به کافئین، بیخوابی به وجود آورد. نوشابه های سیاه ، کاکائو، چای و دیگر خوراکیهای حاوی کافئین نیز چنین خاصیتی دارند.
کم خوابی شدید منجر به افزایش وزن می شود
عوامل ابتلا به بی خوابی کدامند؟
حتماً این حرفها به گوش شما هم آشناست: «شبها چای و قهوه نخور راحت بخواب»، «شام خوردن مانع خواب راحت میشود»، «شبها مواد غذایی نشاستهای نخور» و غیره.
اگر شما هم شبها این دنده و آن دنده میشوید و به سختی خواب به چشمانتان میآید حتماً در به در دنبال یک راه حل مناسب برای مشکلتان میگردید. بیخوابی و بد خوابی شبانه میتواند دلایل متعددی داشته باشد.
استرس، فشارهای کاری، بد غذا خوردن و غیره. بعضی وقتها بر حسب عادت یا نادانسته غذاهایی میخوریم که خواب شبانه را مختل میکند درحالیکه میشود با تغذیهی مناسب خواب راحتتری هم تجربه کرد. پس، قبل از عوض کردن رختخوابها و بدتر از آن قرص خواب خوردن نگاه دقیقتری به بشقابهایتان بیندازید. با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد رابطهی تغذیه با خواب راحت بگوییم.
مغز ما در ساعات مختلف شبانهروز ترکیبات شیمیایی مختلفی آزاد میکند؛ مانند سروتونین، ملاتونین، دوپامین، آندورفین و غیره. نقش این نروترنسمیترها یا ناقلهای عصبی این است که روی ارگانها و کلا زندگی فیزیولوژی و روحی ما تأثیر میگذارند. گاهی این ناقلها میتوانند باعث افزایش ضربان قلب شوند و تمرکز و هشیاری ما را بالا ببرند. بر عکس گاهی هم میتواند باعث کاهش متابولیسم شده و احساس آرامش یا خوابآلودگی را بالا ببرند. واقعیت این است که مواد مغذی موجود در مواد غذایی ما روی ترشح یا عدم ترشح این ناقلهای عصبی تأثیر میگذارند. به عنوان مثال کافئین موجود در نوشیدنیهایی مانند قهوه، چای و نوشابهها باعث ترشح دوپامین و نورادرنالین میشود که این ناقلهای عصبی را پر جنب و جوش تر میکند. تأثیر کافئین تا شش ساعت بعد از مصرف هم روی مغز باقی میماند. برای همین توصیه میکنیم اگر بیخوابی دارید بعد از ساعت 5 از مصرف قهوه و نوشیدنیهای کافئیندار خودداری کنید.
برای اینکه راحتتر به خواب بروید باید مواد غذایی مناسبی انتخاب کنید. یعنی خوردنیهایی که باعث ترشح ملاتونین میشوند. باید بدانید که به ملاتونین هورمون خواب هم گفته میشود.
بدن ما با ترشح تریپتوفان بیشتر میتواند خواب راحت و باکیفیتی داشته باشد. تریپتوفان در مواد غذایی مختلفی از جمله موز، شیر، بوقلمون، آناناس، تخممرغ، خرما، آجیلها و کاهو وجود دارد. اما تریپتوفان به تنهایی کافی نیست و باید در کنار آن منیزیم و ویتامین B6 نیز دریافت شود. برای این کار ماهی، گردو، بادام و آبهای غنیشده با مواد معدنی را به مواد غذایی مصرف شده برای ناهار یا شام اضافه کنید. در طول روز دو مربع شکلات سیاه 80 درصد میل کنید. امگا 3 ها نیز مانند منیزیم به بهبود عملکرد مغز کمک میکنند. برای همین توصیه میکنیم ماهیهای چرب و روغن کلزا یا روغن دانهی کتان را به برنامهی غذاییتان اضافه کنید.
از کربوهیدراتها با شاخص گلیسمی پایین را در الویت قرار دهید. باید بدانید که مصرف پروتئین زیاد برای وعدهی شام باعث بالا بردن هشیاری مغز شده و شما را بیخواب میکند. برای همین توصیه میکنیم پاستاهای تهیهشده از آرد کامل، غلاتی مانند برنج کامل یا نیمه کامل، کینوا، گندم سیاه، بلغور، لوبیا، نخود، عدس، سبزیجات و میوهی تازه را در الویت قرار دهید. چون به کندی جذب میشوند و برای همین هم میزان انسولین را به تدریج بالا میبرند. همین امر هم باعث ایجاد احساس آرامش و خوابآلودگی در بدن میشود. باید بدانید بدون وجود انسولین، سروتونین نیز سنتز نمیشود.
تأثیر کافئین تا شش ساعت بعد از مصرف هم روی مغز باقی میماند. برای
همین توصیه میکنیم اگر بیخوابی دارید بعد از ساعت 5 از مصرف قهوه
و نوشیدنیهای کافئیندار خودداری کنید
توجه داشته باشید باید مصرف کربوهیدراتهایی که شاخص گلیسمی بالایی دارند مانند نان تهیهشده از آرد سفید، برنج سفید، غلات تصفیهشده یا شیرین، غذاهای چرب، شیرینیجات صنعتی، شیرکاکائو، قند و غیره را محدودتر کنید. به خاطر این که قند خون را به سرعت بالا میبرد و برای همین هم انسولین تولید میشود. تولید سریع انسولین نیز خواب را به هم زده و باعث ذخیره شدن چربیها میشود. مصرف گوشت قرمز زیاد نیز برای وعدهی شام یکی از عوامل برهمزنندهی خواب راحت است. به خاطر اینکه حاوی تیروزین است. این اسیدآمینه میزان تریپتوفان را کاسته و باعث تحریک مغز میشود.
برخی از غذاهایی که میخوریم باعث کندشدن کار دستگاه گوارش میشوند و دمای بدن را بالا میبرند. این مسائل هم باعث برهم خوردن خواب شبانه میشود. باید بدانید غذاهای تند و همچنین غذاهایی که حاوی اسیدهای چرب اشباع شدهاند مانند سوسیس و کالباس، پنیر، سسها، غذاهایی سرخ کردنی، گوشتهای چرب و غیره خواب راحت را از چشمانتان خواهند ربود. برای اینکه معدهتان بتواند کار خود را به درستی انجام دهد بهتر است شام را دیروقت میل نکنید. باید بین شام و خوابتان حداقل دو ساعتی فاصله باشد.شاید تعجب کنید اگر بگوییم صبحانه هم روی خواب شبانه تأثیر میگذارد. بهتر است برای این وعده، نان کامل، پنیر، گردو، بادام، ماست، تخممرغ و نوشیدنیهایی مانند شیر سویای سرشار از کلسیم میل کنید.
معمولاً میزان جذب منیزیم خیلی از ما ناکافی است. استرس و فشارهای روزمره باعث میشود که منیزیم بدن از طریق ادرار دفع شود. کمبود این ماده نیز باعث بروز اختلالات خواب میشود. برای همین میتوانید با نظر پزشکتان مکمل منیزیم میل کنید. دورهی مصرف این مکملها نیز دو ماه یا بیشتر است و بستگی به نیاز بدن شما دارد.
توجه داشته باشید گیاهانی مانند گیاه گل ساعتی یا گل راعی، سنبلالطیب، اسطوخودوس نیز خاصیت آرامش بخشی دارند. گیاهانی مانند زالزالک یا بادرنجبویه نیز ضربان قلب را پایین آورده و باعث هضم راحت تر غذا میشوند. هم میتوانید از جوشاندهی این گیاهان استفاده کنید و هم از قرصهایی که به صورت آماده در داروخانهها به فروش میرسند.
چقدر عجیب است که غم و اندوه، موجب ریختن آب از چشمهایمان میشود. در بین تمامی موجودات، تنها ما انسانها هستیم که به دلیل احساساتمان، اشک میریزیم. به گفته محققان، علت این رفتار، علاوه بر ابراز احساس همدردی با اطرافیان، خارج کردن برخی مواد مضر از بدن است.
در واقع، اشکها حاوی مجموعهای از هورمونها و پروتئینهای ناخوشایند هستند که وقتی بدن احساس غم و اندوه و استرس میکند، تولید میشوند و به همین دلیل است که پس از یک گریه مفصل، در نتیجه خارج شدن این مواد مضر، احساس تخلیه هیجان میکنید.
سکسکه، اسپاسم غیرارادی دیافراگم است که غشای ماهیچهای در قفسه سینه است که در فرآیند تنفس، نقش بسیار مهمی ایفا میکند. حال اگر این ماهیچه در اثر وجود غذای زیاد درون معده و یا برعکس، گرسنگی تحریک شود، یک دوره سکسکه اتفاق میافتد. سکسکه با وجود آن که آزاردهنده است، برای بدن هیچ فایدهای ندارد.
البته برخی محققان معتقدند این رفتار میتواند بقایا و آثار یک رفلکس مکشی مربوط به انسانهای اولیه باشد. در هر حال، این فرآیند برای انسان امروزی بیشتر آزاردهنده است که البته برای رفع آن، راهکارهایی همچون حبس کردن نفس، ترساندن خود، بلعیدن یک قاشق شکر و نوشیدن آب، توصیه میشود که البته تمامی این راهکارها از طریق توقف موقت ریتم تنفس عمل میکنند.
ما تقریباً یک سوم زندگیمان را در خواب به سر میبریم. هیچ انسانی نمیتواند بی خوابی را بیش از چند روز تحمل کند و فرآیند خواب، یکی از ناشناختهترین رفتارهای انسان است. خواب باعث تقویت مکانیسم بدن از تولید مواد شیمیایی مورد نیاز برای فعالیت در زمان بیداری تا تنظیم و سازماندهی مجدد نورونها در مغز و سیستم اعصاب میشود.
خواب REM با فعالیت بالای نورونی خود که مدت زمان طولانیتر را در شب در برمیگیرد، در واقع به رشد و توسعه مغز منجر میشود. محققان خواب را برای تقویت حافظه و توان یادگیری، حیاتی میدانند. خواب همچنین خاطرات را به حافظه طولانی مدت منتقل میکند و برای انجام فعالیتهای فکری روزمره، برای بدن نوعی زمان ریست شدن و استراحت فراهم میکند.
اگر بخواهیم فنی صحبت کنیم، مرگ یک فعالیت روزمره نیست، اما هر روز در اقصی نقاط جهان رخ میدهد. ما میمیریم چون سلولهایمان میمیرند. گرچه سلولها به دفعات، برای مدت دست کم 70 سال جایگزین میشوند، اما قادر به ادامه این فرآیند تا ابد نیستند. درون هر سلول تلومراز در انتهای کروموزومهای ما حاوی اطلاعات ژنتیکی است که با هر تقسیم سلولی، کوتاهتر میشود. تلومراز در ابتدا به حد کافی طولانی است، اما در نهایت، کوتاه و کوتاهتر میشود تا این که تمامی اطلاعاتی که در خود دارد، از بین میرود و دیگر، سلولها قادر به تقسیم نیستند.
البته دانشمندان سخت در تلاشند تا راه حلی برای افزایش طول عمر پیدا کنند و میگویند به زودی قادر به 2 برابر کردن متوسط طول عمر خواهند بود. برخی تصور میکنند که مو و ناخنها پس از مرگ به رشد ادامه میدهند، در حالی که چنین نیست، در واقع پس از مرگ، بدن خشک شده و موجب جمع شدن پوست میشود و در نتیجه قسمتهایی از ناخنها و مو که زیر پوست بوده است، نمایان میشود و این تصور را ایجاد میکند که این قسمتها رشد کردهاند.
آیا تا به حال از خود پرسیدهاید که چشمها چگونه سه بعدی میبینند. این در واقع نوعی خطای ذهن است. مغز ما از نوعی ناهمخوانی دوچشمی بهره میبرد که به معنای تفاوت جزیی بین تصاویر مشاهده شده توسط چشم راست و چپ است. مغز ما از 2 نسخه مخدوش و تحریف شده از یک صحنه برای بازسازی عمق آن استفاده میکند.
برای یک شی نمای نزدیک به منظور تصمیم گیری درباره فاصله آن، مغز نقطه تلاقی و همگرایی 2 چشم و یا زاویهای را ثبت میکند که چشمها از میان آن، روی جسم تمرکز میکنند. در زمان نگاه کردن به اشیا در حین حرکت نیز ما به طور ناخودآگاه، مسافت را از طریق ثبت تفاوت در سرعت نزدیک و دور شدن اجسام برآورد میکنیم.
واکنش قرمز شدن گونهها، در واقع یک پاسخ مشترک بین تمامی انسان در قبال توجه اجتماعی است که در همه رخ میدهد و تنها شدت و ضعف آن متفاوت است. به طور معمول، این حالت میتواند در زمان ملاقات یک فرد بسیار مهم، تجربه یک حس قوی در یک موقعیت اجتماعی و یا مورد تحسین و تمجید زیاد قرار گرفتن ایجاد شود.
این فرآیند بدین شکل رخ میدهد که رگها در صورت، گشاد و فراخ شده و موجب افزایش جریان خون در ناحیه گونهها و ایجاد نوعی چهره گلگون میشود. البته دانشمندان هنوز علت وقوع این فرآیند و عملکرد و فایده آن را نمیدانند.
وقتی یک لطیفه میشنوید و یا دچار یک حس بامزه میشوید، ناگهان این تمایل در شما ایجاد میشود که بارها و بارها با تغییر حالت ماهیچهها، شروع به فریاد زدن کنید. خنده حقیقتاً مکانیسم عجیبی دارد. روانشناسان معتقدند این واکنش رفتاری، نوعی سیگنال به دیگران از طریق انتشار احساسات مثبت، کاهش استرس و کمک به انسجام گروهی است. بنا به همین دلایل، برخی حیوانات نیز در حین انجام بازیهای جمعی، لبخند میزنند و میخندند.
این عجیب نیست که پلک میزنیم. این فرآیند که یک دهم ثانیه به طول میانجامد، ذرات گرد و غبار را پاک و مایعات روغنی را روی کره چشم منتشر میکند. اما چیزی که عجیب است آن است که ما متوجه نمیشویم که هر 2 تا 10 ثانیه دنیا در تاریکی فرو میرود. دانشمندان دریافتهاند که مغز انسان نوعی توانایی برای نادیده گرفتن خاموشیهای موقت و لحظهای دارد.
در واقع، عمل پلک زدن، موجب توقف فعالیت در چندین ناحیه از مغز میشود که مسئول ردیابی تغییرات محیطی هستند و بدین شکل است که شما جهان اطراف خود را به طور مستمر و بی وقفه مشاهده میکنید.
برای برخی کافی است که تنها درباره خمیازه مطلبی بخوانند تا شروع به خمیازه کشیدن بکنند. برخی محققان معتقدند که خمیازه مانند خنده، نوعی وسیله برای برقراری ارتباط و کمک به سازماندهی رفتار گروهی است. خمیازه با سرایت از یک فرد به دیگری در واقع نوعی اطلاعات را منتقل میکند، به این معنی که «من خستهام» یا «این برنامه کسل کننده است».
این رفتار، در واقع نوعی ابزار ارتباطی انسانهای نخستین بوده است و با بررسی اسکنهای مغزی گروهی که خمیازه میکشیدند، محققان دریافتند که با خمیازه، الگوهای رفتاری در نواحی از مغز که مرتبط با تقلید است، فعال میشود.
این واکنش در واقع فریاد از خفه شدن است. اگر به دست یا پای شما خون نرسد، به نوعی از کار میافتند. اگر شما دست یا پای خود را در وضعیتی قرار دهید که در جریان خون خللی ایجاد شود، اعصاب این ناحیه در اثر سوءتغذیه دچار اختلال در عملکرد میشود و در این حالت، شما احساس سوزش، درد یا کرخی در ناحیه محروم از خون میکنید چون نورونهای حسی شما به طور موقت از کار میافتند. حس سوزن سوزن شدن نیز در اثر فشار مستمر روی یک عصب ایجاد میشود.
سخن درباره «شجره زقوم» در قرآن کریم بعد از بیان نعمتهای بهشتی از آیه 62 سوره مبارکه صافات شروع می شود .
جزء بیستم و سوم قرآن کریم که از آیه 28 سوره مبارکه یس آغاز و به آیه 31 سوره مبارکه زمر ختم می شود ، در بردارنده آموزه ها و پیامهای روح افزای الهی است که این نوشته تعدادی از آنها را نقل می کند.
در کمک به نیازمندان و انفاق به مستمندان منطق بسیار عوامانه ای وجود دارد که از سوی افراد خود خواه و خسیس مطرح می شود که وقتی به آنها گفته می شود: از آنچه خدا به شما روزی کرده است در راه او انفاق کنید (وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمْ اللَّهُ)؛ پاسخ می دهند: آیا ما کسی را اطعام کنیم که اگر خدا میخواست او را سیر میکرد؟! (أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ یَشَاء اللَّهُ أَطْعَمَهُ)
معنای این حرف این است که اگر فلانی فقیر است لابد کاری کرده که خدا می خواهد فقیر بماند و اگر ما غنی هستیم لابد عملی انجام داده ایم که مشمول لطف خدا شده ایم؛ بنابراین نه فقر آنها و نه غنای ما هیچکدام بی حکمت نیست!!
غافل از اینکه جهان میدان آزمایش و امتحان است، خداوند یکی را با تنگدستی آزمایش می کند و دیگری را با غنا و ثروت و گاه یک انسان را در دو زمان با هر دو امتحان می کند که آیا به هنگام فقر امانت و مناعت طبع و مراتب شکرگزاری را به جا می آورد؟ یا همه را زیر پا می گذارد؟[1]
و اگر آنچه آنها می گویند درست است دیگر دلیل نداشت که خداوند در آیات متعدد دستور به انفاق دهد (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکُم)[2] و در مقابل کسانی که انفاق در راه خدا را ترک کرده اند را به شدت تهدید کرده و به آنها وعده عذاب دهد: [ای رسول ما] کسانی را که طلا و نقره می اندوزند و آن را در راه خدا انفاق نمی کنند، به عذاب دردناکی بشارت ده (وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ)[3].
در آیات متعدد قرآن کریم سخن از عهدی رفته است میان ما بندگان و خدای متعال؛ مانند این آیه که می فرماید: شما به عهدتان وفا کنید تا من هم به عهد خود وفا کنم (وَأَوْفُواْ بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ )[4]؛ اما این عهد چیست و مفاد آن کدام است ؟!
سوالی است که پاسخ آن را میتوان در آیات 60 و 61 سوره یس مشاهده کرد.
در این آیات، متن عهده نامه یاد شده آمده که دربردارنده دو بند اساسی است :
بند اول آن، عبادت نکردن شیطان است (أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ) و بند دوم آن عبادت کردن خداوند یکتای متعال (أَنِ اعْبُدُونی).
جهان میدان آزمایش و امتحان است، خداوند یکی را با تنگدستی آزمایش می کند و دیگری را با غنا و ثروت و گاه یک انسان را در دو زمان با هر دو امتحان می کند که آیا به هنگام فقر امانت و مناعت طبع و مراتب شکرگزاری را به جا می آورد؟ یا همه را زیر پا می گذارد؟
باید دقت کرد که در این آیه انسانها از عبادت شیطان نهی شده اند ؛ منظور از عبادت کردن شیطان، اطاعت او در وسوسه ها و دستورهایی است که از او صادر می شود [5]؛ بنابراین «شیطان را عبادت نکنید»؛ یعنی از وسوسه های شیطان پیروی نکنید؛ زیرا اطاعت از غیر خداوند و کسانی که خداوند دستور به اطاعت از آنها داده است [6] ممنوع است.
در روایتی امام صادق علیه السلام در تعریف عقل فرمود: عقل آن چیزی است که خداوند رحمان با آن عبادت می شود و بهشت با آن به دست می آید (مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ)[7] و چون مسیر عبادتِ خدا، غیر از مسیر عبادت و پیروی از شیطان است؛ بنابراین آنکه خدا را عبادت نکرد و پیرو شیطان بود ، از عقل بهره ای نبرد و عاقل نیست.
در آیه 130 بقره، قرآن کریم کسانی که از عبادت و بندگی خدا رویگردان شدند را سفیه می خواند: وَمَن یَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَاهِیمَ إِلاَّ مَن سَفِهَ نَفْسَهُ: کسی جز افرادی که خود را به سبک مغزی افکنده اند ، از آئین پاک ابراهیم روی گردان نخواهد شد.
با توجه به آن روایت و این آیه روشن می شود که چرا خداوند متعال در نهی پیروی از شیطان در آیه 62 سوره یس بعد از آنکه دلیل می آورد که او افراد زیادی از شما را گمراه کرد (وَلَقَدْ أَضَلَّ مِنکُمْ جِبِلًّا کَثِیرًا) می فرماید: پس چرا عقلتان را به کار نمی گیرید؟ (أَفَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ)
که این آیه نیز هم سو با مطالب گذشته، پیروی از شیطان را کاری غیر عاقلانه خوانده، برای همین کسانی که از وسوسه های او پیروی می کنند را به تعقل و به کارگیری از نعمت عقل دعوت می نماید.
تشبیه شکوفه های آن گیاه جهنمی به سرهای شیاطین برای بیان نهایت زشتی و چهره تنفرآمیز آن است، زیرا انسان از چیزی که متنفر باشد ، در ذهن خود برای آن قیافه ای زشت و وحشتناک ترسیم می کند و به هر چه علاقه مند است برای آن قیافه ای زیبا و دوست داشتنی
سخن درباره «شجره زقوم» در قرآن کریم بعد از بیان نعمتهای بهشتی از آیه 62 سوره مبارکه صافات شروع می شود که می فرماید: آیا این نعمتهای جاویدان و لذت بخش که بهشتیان را با آن پذیرایی می کنند ، بهتر است یا درخت نفرت انگیز زقوم؟! (أَذَلِکَ خَیْرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ)
«شجره» همیشه به معنی درخت نیست گاه به معنی گیاه نیز می آید و قرائن نشان می دهد که منظور از آن در اینجا، گیاه است. [8] اما «زقوم»؛
در کتاب لسان العرب آمده است: این ماده در اصل به معنی بلعیدن است. سپس می افزاید : هنگامی که این آیه نازل شد ابوجهل گفت: چنین درختی در سرزمین ما نمی روید؛ چه کسی از شما معنی زقوم را می داند؟
در آنجا مردی بود از آفریقا؛ او گفت: زقوم در زبان ما آفریقائیان به معنی «کره و خرما» است. ابوجهل برای تمسخر صدا زد: کنیز! مقداری خرما و کره بیاور تا زقوم کنیم! آنها می خوردند و مسخره می کردند و می گفتند: محمد صلی الله علیه وآله در آخرت، ما را به اینها می ترساند! قرآن نازل شد و پاسخ دندان شکنی به آنها داد [9] که در آیات بعد میخوانیم.
در روایتی امام صادق علیه السلام در تعریف عقل فرمود: عقل آن چیزی است که خداوند رحمان با آن عبادت می شود و بهشت با آن به دست می آید (مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجِنَانُ)و چون مسیر عبادتِ خدا، غیر از مسیر عبادت و پیروی از شیطان است؛ بنابراین آنکه خدا را عبادت نکرد و پیرو شیطان بود ، از عقل بهره ای نبرد و عاقل نیست
در آیات بعد، قرآن کریم به برخی ویژگیهای این گیاه می پردازد که آنها مایه عذاب و رنج بودن آن برای ظالمان است (إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِینَ).
سپس میافزاید: آن درختی است که از قعر جهنم می روید (إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِی أَصْلِ الْجَحِیمِ) و بعد می فرماید: شکوفه آن مانند سرهای شیاطین است (طَلْعُهَا کَأَنَّهُ رُ?ُوسُ الشَّیَاطِینِ).
تشبیه شکوفه های آن گیاه جهنمی به سرهای شیاطین برای بیان نهایت زشتی و چهره تنفرآمیز آن است، زیرا انسان از چیزی که متنفر باشد ، در ذهن خود برای آن قیافه ای زشت و وحشتناک ترسیم می کند و به هر چه علاقه مند است برای آن قیافه ای زیبا و دوست داشتنی.
برای همین در عکسهایی که مردم برای فرشتگان می کشند زیباترین چهره ها را ترسیم می کنند و برای شیاطین و دیوان بدترین چهره ها را، در حالی که نه فرشته را دیده اند و نه دیو را.
در تعبیرات روزمره نیز بسیار دیده می شود که می گویند: فلان کس مانند جن است؛ یا قیافه اش مثل دیو است! اینها همه تشبیهاتی است بر اساس تصورات ذهنی انسانها از مفاهیم مختلف که ادبیات قرآن هم در بیشتر موارد منطبق با همین ادبیات عامیانه است. [10]
آخرین نکته ای که در این آیات درباره گیاه زقوم بیان شده است پرشدن شکم ظالمان مغرور از آن است (فَإِنَّهُمْ لَآکِلُونَ مِنْهَا فَمَالِ?ُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ).